Classic ASP ile Ortam Değişkenleri: Performans ve Kullanım Kılavuzu

Bu yazıda, Classic ASP ortamında Environment, Application ve Session nesnelerinin nasıl kullanılacağını, bu yapıların avantajlarını, dezavantajlarını ve performans etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağım.

Classic ASP, web geliştirme teknolojileri arasında köklü bir yere sahiptir. Geliştiriciler genellikle uygulama verilerini saklamak ve paylaşmak için ağırlıklı olarak Session, Application nesnesi veya çok nadir olarak Environment değişkenlerini tercih ederler.

Session Nesnesi

Session nesnesi, kullanıcı bazlı veri saklamak için kullanılır. Her kullanıcı için ayrı bir alanda çalışır ve oturum sona erdiğinde veriler silinir.

Session Nesnesi Kullanma

Değişken Oluşturma

<%
Session("KullaniciAdi") = "Burak"
Response.Write "Hoşgeldiniz, " & Session("KullaniciAdi")
%>

Oturum Süresini Ayarlama

<%
Session.Timeout = 30
%>

Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar	Dezavantajlar
Kullanıcıya özgü veri saklama imkanı sağlar.	Kullanıcı başına bellek tüketimi artar.
Veriler dinamik olarak güncellenebilir.	Oturum sona erdiğinde veriler kaybolur.

Application Nesnesi

Application nesnesi, uygulama düzeyinde veri saklamak ve paylaşmak için kullanılır. Tüm kullanıcılar için ortak bir alanda çalışır ve veriler sunucu kapanana kadar saklanır.

Application Nesnesi Kullanma

Veri Ekleme ve Okuma

<%
Application("SiteAdı") = "Örnek Site"
Response.Write "Site Adı: " & Application("SiteAdı")
%>

Veri Güncelleme

<%
Application.Lock
Application("SiteAdı") = "Yeni Site Adı"
Application.Unlock
%>

Not: Application.Lock ve Application.Unlock kullanımı, veri güncelleme işlemleri sırasında çakışmayı önler.

Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar	Dezavantajlar
Hızlı ve bellek tabanlıdır.	Veriler sunucu yeniden başlatıldığında kaybolur.
Tüm uygulama kullanıcıları için ortak bir veri alanı sunar.	Lock/Unlock kullanımı yönetim zorluğu yaratabilir.

Ortam Değişkenleri (Environment)

Ortam değişkenleri, işletim sisteminin belirli bilgileri uygulamalara aktarması için kullanılan global değişkenlerdir. Üç temel türü vardır:

• Sistem Ortam Değişkenleri (SYSTEM): Tüm kullanıcılar ve uygulamalar için geçerlidir. Örnek: PATH, COMPUTERNAME.
• Kullanıcı Ortam Değişkenleri (USER): Belirli bir kullanıcıya özeldir. Örnek: TEMP, USERPROFILE.
• Süreç Ortam Değişkenleri (PROCESS): Mevcut süreç (örneğin, bir ASP oturumu) için geçerlidir.

Ortam Değişkenlerini Kullanma

Okuma

Ortam değişkenlerini WScript.Shell nesnesi ile okuyabilirsiniz. İşte bir örnek:

<%
Function GetEnvironmentVariable(envType, envVar)
    On Error Resume Next
    Dim shell, env
    Set shell = CreateObject("WScript.Shell")
    Set env = shell.Environment(envType)
    GetEnvironmentVariable = env(envVar)
    If Err.Number <> 0 Then
        GetEnvironmentVariable = "Hata: " & Err.Description
    End If
    On Error GoTo 0
    Set env = Nothing
    Set shell = Nothing
End Function

Response.Write "Bilgisayar Adı: " & GetEnvironmentVariable("SYSTEM", "COMPUTERNAME") & "<br>"
%>

Yazma

Sistem veya kullanıcı ortam değişkenlerine veri eklemek için aşağıdaki gibi bir yöntem kullanabilirsiniz:

<%
Function SetEnvironmentVariable(envType, envVar, envValue)
    On Error Resume Next
    Dim shell, env
    Set shell = CreateObject("WScript.Shell")
    Set env = shell.Environment(envType)
    env(envVar) = envValue
    If Err.Number <> 0 Then
        Response.Write "Hata: " & Err.Description
    Else
        Response.Write envVar & " başarıyla ayarlandı.<br>"
    End If
    On Error GoTo 0
    Set env = Nothing
    Set shell = Nothing
End Function

Call SetEnvironmentVariable("SYSTEM", "MyCustomVariable", "CustomValue")
%>

Geçici Ortam Değişkenleri

Geçici (process-level) ortam değişkenleri yalnızca uygulama çalışırken geçerlidir:

<%
Dim shell
Set shell = CreateObject("WScript.Shell")
shell.Environment("PROCESS")("TempVariable") = "TemporaryValue"
Response.Write "Geçici Değişken: " & shell.Environment("PROCESS")("TempVariable")
Set shell = Nothing
%>

Performans Karşılaştırması

Özellik	Ortam Değişkenleri (Environment)	Application Nesnesi	Session Nesnesi
Performans	Yavaş	Hızlı	Orta
Kapsam	Tüm sistem veya süreç düzeyinde	Uygulama genelinde	Kullanıcı bazlı
Kalıcılık	Sistem kapanana kadar	Sunucu yeniden başlatılana kadar	Oturum süresi boyunca
Kullanım Kolaylığı	Dış bağımlılıklar gerekebilir	ASP’ye entegre	ASP’ye entegre

• Birden fazla kullanıcıya ortak veri sunmak için Application nesnesini tercih edin.
• Kullanıcı bazlı geçici veriler için Session nesnesi daha uygundur.
• Performans ve sistem değişkenlerine erişim gerektiğinde Environment kullanılabilir.

Classic ASP uygulamalarında veri yönetimi için Environment, Application ve Session nesneleri farklı ihtiyaçlara hitap eden güçlü araçlardır. Her biri, kullanım alanlarına göre avantajlar ve dezavantajlar sunar. Bu üç yapı arasında doğru seçimi yapmak, uygulamanızın performansını, sürdürülebilirliğini ve kullanıcı deneyimini doğrudan etkiler. İhtiyacınıza uygun olan yapıyı seçerken bu faktörleri göz önünde bulundurun. Ayrıca projenizin yatay veya dikey olarak ölçeklendirilmesi aşamasında benim önerim bu üçünüde kullanmamanız. Bu da başka bir yazının konusu olacak.

Bu yöntemlerin her biri, farklı senaryolarda avantaj sağlar. İhtiyacınıza uygun olanı seçerek uygulamanızın performansını ve verimliliğini artırabilirsiniz!